Maar met creatief ondernemerschap, doorzettingsvermogen en hulp van anderen, ligt er nu een plan voor een natuurinclusief bedrijf waar iedereen laaiend enthousiast over is.
Ambitieus natuurinclusief plan
Bart, 24 jaar, is afgestudeerd aan de Aeres Hogeschool in Dronten. In de keuken van de boerderij laat hij een ambitieus natuurinclusief plan zien waar hij al anderhalf jaar aan werkt. “In eerste instantie keken mijn vader Bas en ik naar schaalvergroting door de stal te verlengen, maar we kwamen er al snel achter dat dat op de huidige locatie niet lukt.” De stal ligt nu te dicht bij een bedrijfsloods van de buren. “We zouden de stal kunnen verlengen, maar dan zouden we buiten de geurcirkel een luchtwasser moeten plaatsen. Dat is niet onze visie. We vinden het heel belangrijk dat we zoveel mogelijk weiden. Mijn vader en ik proberen natuur en landbouw te combineren en juist daar liggen ook veel kansen voor het bedrijf.”
De melkveehouderij heeft 70 melkkoeien en 44 hectare land en is al sinds 1913 in de familie. Barts vader heeft van de 44 hectare al 12 hectare natuurland gecreëerd, waarop ze extensief weiden en aan vogelbeheer doen. De twee boeren zijn enthousiaste weiders en laten hun koeien vanaf mei dag en nacht in de wei.
Kwatrijn-stal als basis voor kringlooplandbouw
Bart en zijn vader zijn lid van Stichting De Duinboeren, een netwerk voor agrarische ondernemers in en om Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Bart gaf bij De Duinboeren aan dat hij graag op termijn het melkveebedrijf van zijn vader wil overnemen, maar dat dat door strenge regelgeving een lastige opgave is. Samen maakten ze een plan voor een innovatie, energieneutrale melkveestal midden in het weidegebied als onderdeel van het hele natuurinclusieve concept dat Bart voor ogen heeft.
“Dit zogenaamde Kwatrijn-concept biedt veel ruimte voor de koe, heeft stro-eilanden en een speciale vloer die vaste mest en urine bij de bron scheidt. Daardoor ontstaat er vijftig procent minder uitstoot van ammoniak dan bij een traditionele stal en de kwaliteit van de mest is supergoed,” vertelt Bart enthousiast. Door de geplande ligging van de nieuwe stal, kunnen de koeien makkelijker naar de omliggende weidegronden lopen en hoeft er minder gemaaid te worden. Er zijn ook kansen voor het omvormen van naastgelegen gronden naar natuurgrond. “We willen het voer en het stro zoveel mogelijk van eigen grond halen om de kringloop te sluiten.”
Nadat Bart zijn plan had aangescherpt, besloot hij samen met de Duinboeren mee te doen met Brood & Spelen: een landelijke prijsvraag om agrarische leegstand tegen te gaan met innovatieve oplossingen. Zijn team won en kreeg een coach toegewezen om het plan verder uit te werken. Met het prijzengeld huurde hij een landschapsarchitect in. “Dat heeft een enorme boost gegeven aan het plan dat ik al had." Inmiddels zijn veel betrokken partijen enthousiast: de provincie Noord-Brabant, de waterschappen, Brabants Landschap en de verpachter van de grond. “Samen kijken we hoe we elkaar het beste kunnen ondersteunen.”
Verdienmodel met eigen kaasmakerij
Een nieuwe stal op een andere plek en meer natuurinclusieve landbouw. “Het is natuurlijk mooi, maar het is ook een enorme investering én we hebben haast,” aldus Bart. “Het moet heel snel gerealiseerd worden want in 2024 moeten alle Brabantse melkveehouders al een emissiearme vloer in de stal hebben. Eerst dacht ik dat we binnen een half jaar wel konden beginnen,” zegt hij lachend. “Maar het kost toch wat meer moeite dan ik dacht. En de bank stelt redelijk hoge eisen aan de financiering. Aan de ene kant is dit goed, omdat ik ook een financieel gezond bedrijf wil opbouwen, maar het kost meer werk omdat ik echt iets nieuws ga proberen.” Boer Bart zit daarom nu nog veel achter de computer. Hij schrijft zijn eigen bedrijfsplan, met een slim verdienmodel.
Bart wil in de oude stal namelijk een kaasmakerij openen. “Onze melk heeft zoveel meerwaarde door de natuurlijke en diervriendelijke manier waarop wij werken. Het is zonde als onze bijzondere melk verdwijnt in de grote melkplas.” Daarom wil Bart zelfverzuivelen: hij gaat zijn melk-met-meerwaarde zelf omzetten naar een lokaal natuurproduct en verkopen via de korte keten. “We zitten op een uitstekende locatie tussen ’s-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg,” zegt hij vol vertrouwen. Achter de toekomstige kaasmakerij komt nog een bezoekerscentrum, een vergaderlocatie en een wandelpad naar de koeien voor de optimale beleving. Zo wil Bart natuurlijk én toekomstbestendig boeren.
Hulp bij omschakeling naar natuurinclusieve landbouw
De provincie Noord-Brabant wil tussen 2020 en 2022 veertig grondgebonden veehouders begeleiden en ondersteunen bij de omschakeling naar natuurinclusieve landbouw. Dat is niet alleen goed voor een vitale bodem en de biodiversiteit, maar ook voor de economische gezondheid van het bedrijf en een positief imago van boer en sector.
Veehouders krijgen subsidie voor een ondernemerscoach die helpt bij het maken van een bedrijfsplan voor de omschakeling naar natuurinclusieve landbouw. Daarnaast geeft de provincie financiële ondersteuning, via een koop- erfpachtconstructie, aan boeren die grond nodig hebben. De subsidie is ook beschikbaar voor samenwerkende boeren waarvan er minimaal één veehouder is.
Meer informatie over ondersteuning bij natuurinclusieve landbouw: www.brabant.nl/natuurinclusievelandbouw en/of www.landbouwenvoedselbrabant.nl/natuurinclusief