Enkele ervaren, ambitieuze boeren namen het initiatief voor RIJP. Het platform start als zich dertig boeren hebben gemeld.

Op 20 juni 2019 werd RIJP bij het bedrijf ‘Philips Fruittuin’ in Eindhoven gedemonstreerd aan een zestigtal belangstellende boeren. ‘De initiatiefnemers zijn boeren met ervaring met het zelf ter hand nemen van de verkoop van eigen producten. Ze merkten dat het zeer lastig was om door te ontwikkelen en te groeien. De ontwikkeling van RIJP is daar nu een belangrijk antwoord op’, aldus Anco Sneep van FoodUp! Brabant.
 

Dienstenplatform

RIJP is geen webshop maar een dienstenplatform – het gaat niet zelf in- en verkopen. ‘Alle benodigde papierwerk en de check of een bedrijf voldoet aan kwaliteitseisen wordt bijvoorbeeld aan de achterkant voor ze geregeld’, legt Bart Kraaijvanger uit. Hij is vanuit ZLTO betrokken bij het traject. ‘De onderliggende software laat zich ook makkelijk koppelen aan systemen van afnemers:  supermarkten, horeca, cateraars, collega-boerderijwinkels en zo naar consumenten. Dat is echt een grote, belangrijke stap, waar bijvoorbeeld franchisers van supermarkten ook om vragen en de link naar grote leveranciers van maaltijdboxen mogelijk maakt.

Foto: Hanos Pal on Unsplash

Complete verhaal

Daarnaast biedt RIJP de afnemers het complete verhaal van boeren; hun bedrijf en werkwijze. Van hoeveel hectare het bedrijf groot is tot het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en het al dan niet aanbieden van leer-werktrajecten.’

Boeren kunnen bij deelname aan RIJP ook een opleidingsmodule volgen om meer te leren over het verkoopklaar krijgen van hun producten. Dat gaat bijvoorbeeld om de keuze van verpakking en het vormgeven van etiketten, aan het voldoen aan hygiëne- en kwaliteitseisen en marketing.
 

Ontzorgen

Kraaijvanger heeft alle vertrouwen in RIJP. ‘We ontzorgen boeren en afnemers, zijn een onafhankelijke organisatie, en boeren kunnen hiermee eindelijk een blok vormen, eigen marktmacht ontwikkelen. Het sluit bovendien aan bij de trend om het aantal schakels in de keten terug te brengen en verkopers zelf hun markt en handel te laten organiseren, zoals grote platformen als bol.com en Amazon dat doen.’

Distributiecentrum

Samenwerking

RIJP is de uitkomst van het gezamenlijk project Korte keten 2.0 van FoodUp Brabant, ZLTO, HAS hogeschool, dataspecialist Geodan en boeren met ambities in de korte keten. ‘De agrofoodketen raakt steeds meer gedigitaliseerd, van boer (smart farming) tot bord (online bestellen)’, zegt Theo Thewessen, directeur Operations van GeoDan. ‘We noemen deze gedigitaliseerde ofwel gedataficeerde voedselketen ook wel ‘the internet of food’. Het maakt nieuwe verbindingen mogelijk, nieuwe businessmodellen en kortere, meer vraaggestuurde voedselketens. We zijn geïnteresseerd hoe dit de keten gaat veranderen, en of c.q. hoe dit kan bijdragen aan een duurzamer, gezonder, eerlijker, transparanter en diervriendelijker voedselsysteem.’
 

Bijdrage aan beter voedselsysteem

‘Wat je ziet is dat ‘de grote jongens’ zoals Amazon of misschien op termijn zelfs Facebook intussen strategieën en platformen ontwikkelen om een belangrijke positie in te nemen in deze nieuwe digitale voedselketen, maar of dat gaat leiden tot een beter voedselsysteem is maar zeer de vraag. Geodan wilde daarom graag met de partners het experiment aangaan om te werken aan een platform van en voor de boer dat daar wel aan bijdraagt, en dus aan een belangrijk maatschappelijk thema. We hebben de kennis, zowel technisch als methodisch om zo’n systeem te kunnen bouwen, en houden van leren en innoveren door te experimenteren.’
 

Data

Het platform gaat veel data verzamelen: over vraag, aanbod, prijsstelling, transparantie van herkomst, logistieke bewegingen, maar ook om boeren op de kaart te zetten. Alles voor slimme retailbenadering en in het belang van de positie van de boer; deze profiteert ervan. ‘Gebruik van al deze data samen zal boeren een goede positie geven in de keten’, zegt Thewessen. ‘Ze kunnen proactief handel drijven, door informatie over bijvoorbeeld waar hun klant is, waarin hij geïnteresseerd is, verwachtingen en hoe je kwaliteit wordt beoordeeld?’

Foto: Hannes Egler on Unsplash

Wortels van het project

De wortels van RIJP liggen in 2016. Anco Sneep van FoodUp Brabant kreeg een vraag van een boer met biologisch vleesvee, die dit vlees ook direct aan consumenten verkoopt en succes heeft in de korte keten. ‘Hij wilde graag met collega’s die op vergelijkbare wijze ondernemen een breder assortiment online gaan aanbieden, om zo de drempels te verlagen voor afnemers, kopers te vinden die hem nog niet kennen en de distributie slim te regelen. Wij hebben toen onderzocht of hier breder behoefte aan was. Die bleek er te zijn.’ Zo ontstond het project Korte keten 2.0.

Opschaling

Op een bijeenkomst met zo’n dertig tot veertig boeren die hun producten vanaf het bedrijf verkopen, begin 2017, inventariseerde FoodUp Brabant waar boeren behoefte aan hebben als volgende stap voor een succesvolle korte keten. Kernelementen waren online, zichtbaarheid, samen, een breder assortiment en slimme logistiek. Vanaf deze bijeenkomst zijn de HAS, Geodan en ZLTO bij het project betrokken.

Op basis van de uitkomsten werd een project opgestart, Korte ketens 2.0, met financiering vanuit de provincie Noord-Brabant, ZLTO, HAS en Geodan en FoodUp Brabant als opdrachtgever. Hoofddoel werd opschaling van bewezen initiatieven: van individuele aanbieders, en als collectief. ‘Er zit een verdienmodel in voor alle deelnemers’, aldus Sneep.

Betrokken boeren

Boeren waren als belanghebbenden ook nauw bij het project betrokken en feitelijk de opdrachtgever. Om dat te waardborgen, werd een adviesraad van acht boeren gevormd. Sneep trok in deze fase de kar namens de boeren en was voorzitter van de adviesraad. De vorming van deze adviesraad was een belangrijke stap voor het slagen van het project, aldus Sneep. ‘Boeren zijn tijdens het project ook beter gaan begrijpen dat onderlinge samenwerking in hun belang is. En hun betrokkenheid zorgde ervoor dat het boerenbelang bij alle partners op het netvlies bleef.’
 

Coöperatie

De komende drie maanden staan in het teken van het aansluiten van meer boeren en het volledig (juridisch) uitwerken van de organisatievorm. Het uitgangspunt is een coöperatieve vorm. Boeren worden daarbij mede-eigenaar door inleg van een bepaald bedrag. Daarvoor krijg je veel meer verkoop- en distributiemogelijkheden, die dankzij alle IT ook nog eens goed op elkaar is afgestemd, wat efficiencywinst oplevert. Bij succesvolle uitwerking en dertig deelnemers kan RIJP van start.
 

Ambities in de korte keten?

Boeren met ambities in de korte keten zijn dan ook van harte uitgenodigd om ook partner te worden. Meer informatie via Anco Sneep (cssneep@brabant.nl) of Bart Kraaijvanger (bart.kraaijvanger@zlto.nl).