Wordt het een hightechwereld met oogstrobots, hypermoderne logistiek en grootschalige landbouw, of ziet de gemiddelde Brabander liever veel natuur, kleine kringlopen en lowtech bedrijvigheid? Vier toekomstscenario's van het landschap zetten boeren, burgers en belangstellenden aan het denken in Panorama Brabant 2050.
Belangstellenden konden tijdens de Landschapstriënnale, dit jaar in Van Gogh Nationaal Park, met de app Panorama Brabant 2050 via hun mobiele telefoon in de toekomst kijken en zelf hun keuzes aangeven. Wat zijn mogelijke toekomstbeelden van de natuur, de boeren, ons voedsel, portemonnee en de werkgelegenheid? Het doel van deze campagne is volgens projectmanager Jan Buys bewustwording. 'We willen de gewone Brabander laten zien wat hun rol is als consument en welke invloed hun keuzes en gedrag hebben op het landschap van de toekomst. En andersom: dat het landschap van de toekomst bepaalt wat er in 2050 te koop is.'
Met een keuze voor een van de vier scenario's komen direct ook de bijkomende gevolgen in beeld. Wat betekent een bepaald scenario bijvoorbeeld voor de inkomens van boeren en tuinders, biodiversiteit, voedselprijzen en werkgelegenheid in de agrarische sector?
Boeren rond de kern
Ruim vijfduizend Brabantse burgers keken rond in de landschappen. Vijfhonderd namen vervolgens de moeite om hun keus te bepalen en nu is duidelijk welk landschap de voorkeur heeft. Het scenario 'Boeren rond de kern', met lowtech en kleinschalig als kernbegrippen, mag op de meeste 'stemmen' rekenen.
In dit scenario begeeft de Brabantse agrofoodsector zich in de vrije Noordwest-Europese economische zone: Nederland met een cirkel van pakweg 300 kilometer daarbuiten. Buitenlandse handel is relatief beperkt en vindt plaats met buurlanden. Nederland – en dus ook Brabant – wil in hoge mate zelfvoorzienend zijn.
Import uit een beperkter gebied betekent ook een minder gevarieerd aanbod in voeding, wat ook duurder is. Het wegvallen van een deel van de export leidt tot minder bedrijven met een lagere intensieve (niet-grondgebonden) agrarische productie. Ook is er plek voor bedrijven met grondgebonden voedselproductie, met neventakken als (duurzame) energieopwekking, zorg en recreatie.
De werkgelegenheid in de landbouw neemt in dit scenario af, maar de inkomenskansen van de boeren nemen toe. Genoeg voedsel voor iedereen om ons heen is belangrijk in dit scenario. Omdat de verstedelijking is afgenomen, wordt de vrijgekomen ruimte in landelijk gebied naast voedselvoorziening ook intensief benut voor bewoning en energievoorziening. De biodiversiteit om ons heen neemt toe.
Voorkeuren
ZLTO-bestuurder Hendrik Hoeksema en Jan Baan, de inmiddels afgezwaaide directeur van Brabants Landschap, reageerden op de uitslag en lichtten hun eigen voorkeur toe. 'Boeren rond de kern blijkt ook mijn voorkeur. En de Food Factory met veel hightechlandbouwbedrijven vlak daarachter', trapt Hoeksema af. 'Ik denk dat we uiteindelijk van allebei deze landschappen iets zullen terugzien in de toekomst. Dat er boeren en tuinders zijn die produceren voor de lokale en Nederlandse markt en dat er ondernemers zijn die hun verdienmodel vinden in de export.'
Volgens de ZLTO-bestuurder is er geen 'goed' of 'fout' scenario. 'Het moet aanzetten tot nadenken en kan voor ZLTO, de provincie en ook andere belanghebbenden in het Brabantse landschap input vormen voor de visievorming.'
Jan Baan kwam uit bij het scenario 'In eigen kring lopen' waarbij de afzet van de agrarische sector is gericht op Europa. Middelgrote high tech bedrijven produceren het voedsel en er is veel ruimte voor natuur. 'Natuurlijk zie ik graag zoveel mogelijk natuur, maar ik ben ook realistisch en we gaan niet terug naar vroeger.' Bekijk het volledige eindgesprek hier terug.
Mee blijven denken
Gedeputeerde Landbouw & Voedsel Elies Lemkes-Straver: 'Ik zie Panorama Brabant 2050 als een instrument voor meer bewustwording, zodat mensen zelf meer gaan nadenken over het voedselsysteem. Innovatie blijft in mijn ogen de basis van vernieuwing en verduurzaming en dus ook van andere systemen van bedrijfsvoering en samenwerking. We nemen de resultaten mee in het beleidskader Landbouw en Voedsel.'
Wil je de Panorama Brabant 2050 zelf ervaren? Neem dan hier direct een kijkje in de voedseltoekomst scenario`s.