Data voor een duurzamere landbouw- en voedselketen

11-11-2021
854 keer bekeken

Ons voedsel kent een grote ecologische afdruk: een derde van de broeikasgasuitstoot wereldwijd is afkomstig van de voedselketen. Een even zo groot deel van al het wereldwijde voedsel wordt verspild. Een deel van de sleutel tot een duurzamere voedselketen ligt bij data.

‘De mogelijkheden van data voor een duurzamere landbouw- en voedselketen, zijn eindeloos’

Een deel van de sleutel tot een duurzamere voedselketen ligt bij data, aldus Dirk van Ledden, coördinator bij het Fieldlab Smart Food Processing. “De agrifoodsector kan véél meer voordeel halen uit data om grote maatschappelijke problemen, zoals voedselverspilling, tegen te gaan.”

Spelers in de voedselketen beschikken over steeds meer data, maar wisselen die onderling nog nauwelijks uit. Terwijl juist bij de integratie van data bij verschillende stappen in de keten - van zaad tot grondstof, vee, landbouw, voedselverwerking en detailhandel – een grote potentiële waarde ligt.

Data Driven Agrifood Future conferentie

“Data spelen een onmisbare rol bij het analyseren en verbeteren van de agrifoodketen”, vertelt Jack Mikkers, burgemeester van Den Bosch. Vanuit die invalshoek werd eerder deze maand in zijn stad, “dé datastad van Nederland”, de tweede editie van de Data Driven Agrifood Future (DDAFF) conferentie georganiseerd. Het doel? Partijen uit de agri- en data-industrie met elkaar verbinden.

Op de conferentie stonden drie onderwerpen centraal: van data naar actie, vertrouwen in data en nieuwe vaardigheden die komen kijken bij het werken met data. “In gesprekken die we vooraf met ondernemers, wetenschappers en overheden gevoerd hebben, kwamen die drie thema’s telkens als rode draad naar voren”, vertelt gedeputeerde Landbouw en Voedsel  Elies Lemkes-Straver van de provincie Noord-Brabant.

Binnen het nieuwe beleidskader Landbouw en Voedsel dat Lemkes-Straver ontwikkelde, is een grote rol weggelegd voor data en digitalisering van de sector. “De agrifoodsector in Noord-Brabant heeft de ambitie om toonaangevend te zijn in Europa. We streven naar volledige digitalisering van alle ketens in 2030. Ook willen we dat er zich hier rond die tijd honderd innovatieve start-ups in de landbouw- en voedselsector hebben gevestigd.”

Data in actie: lokale appels en gepersonaliseerde melk

De mogelijkheden van data voor een efficiëntere en duurzamere voedselwaardeketen, zijn eindeloos, aldus Van Ledden. Zo kunnen data bijdragen aan de verkoop van meer lokaal geproduceerd voedsel. “Er is bekend welke appel uit welk land, regio of zelfs perceel komt. Maar de consument die voor het schap in de supermarkt staat, heeft geen idee. Als supermarkten die data zouden communiceren, kunnen consumenten een bewustere keuze maken.”

Ook Mikkers ziet dat er bij consumenten een steeds grotere behoefte is aan transparantie en personificatie. “We willen weten waar onze voeding vandaan komt, waar het geproduceerd is en welke toegevoegde stoffen er gebruikt zijn.” Zo kunnen data voedsel uit de anonimiteit halen.

Bovendien kunnen data de strijd met voedselverspilling aangaan. Van Ledden: “In de supermarkten van China scannen mensen een pak melk. Het pak dat nog twee dagen houdbaar is, kost 25 cent en het pak dat nog twee weken goed is, een euro. Er bestaan al zoveel manieren om data op een slimme manier in te zetten.”

Op het Food Techpark Brainport in Helmond werkt Van Ledden, samen met de provincie Noord-Brabant, aan een innovatieagenda Smart Food Processing en Future Foods om de voedselverwerkende industrie in de provincie concreet steun te bieden. “Samen met een groot aantal partners werken we bijvoorbeeld aan een toekomstbeeld van Handsfree Voedselverwerking. Nu zitten er vijftig arbeiders aan een lange tafel aardbeien te ontkronen. Het is veel hygiënischer en efficiënter als dat door co-bots gebeurt. Samenwerking tussen mens en robot is heel belangrijk.”

Eigenaarschap van data

Data kunnen nog zo waardevol zijn voor een efficiënte voedselketen, het eigenaarschap ervan blijft een belangrijk punt. “Als een boer geen vertrouwen heeft in de manier waarop er met zijn data wordt omgegaan door externe partijen, komen we geen stap verder”, legt Lemkes-Straver uit. “Platforms waarop data op een veilige manier beschikbaar komen en waar boeren zelf eigenaar van hun data blijven, zijn voor een door data gedreven voedselketen cruciaal. Ook komen er steeds meer Europese richtlijnen waarin vastgesteld wordt in hoeverre externe partners mogen meekijken.”

Boerderij van de toekomst

Een ander belangrijk gevolg van de digitalisering en robotisering van de sector, is het verdwijnen van ‘oude’, vaak fysiek zware banen. Voor vrijwel alle werknemers in de keten geldt dat de inhoud van hun werkzaamheden sterk verandert naarmate de rol van data en technologie toenemen. Lemkes-Straver: “Boeren moeten tegenwoordig over een heel ander pakket aan vaardigheden beschikken dan twintig jaar geleden. Ze zijn tegenwoordig bijna softwaredeskundigen.”

Voor de conferentie werd Nederlands’ innovatiefste boer en eigenaar van de Brabantse Boerderij van de Toekomst Jacob van den Borne geïnterviewd. Het gesprek ging over hoe technologie inmiddels een hoofddrol speelt in het runnen van zijn landbouwbedrijf.  Zijn bedrijf is niet alleen een boerderij, maar ook een praktijkcentrum voor precisielandbouw. Allerlei innovaties – sensoren, satellieten, drones en nieuwe teeltsystemen - worden er ingezet om zo duurzaam mogelijk met het land om te gaan. In het praktijkcentrum worden ook voorlichtingen en trainingen aan boeren gegeven. Zo is er de Precisie Academie: een lesprogramma voor boeren en hun zonen en dochters waarin ze klaargestoomd worden voor precisielandbouw.

Steun vanuit de overheid

“Dit soort initiatieven zijn heel belangrijk voor Brabant”, vindt Lemkes-Straver. De provincie investeert in initiatieven als die van Van den Borne om de aansluiting van de groep die deze innovatieve boer volgt, zo groot mogelijk te maken.

Volgens Mikkers ligt de rol van de overheid daarnaast ook bij het faciliteren van kruisbestuiving tussen verschillende sectoren. “Wij zien allerlei initiatieven voorbijkomen en komen bij veel bedrijven over de vloer. Het is daarom ook aan de regionale overheid om de partijen een podium te bieden en met elkaar in contact te brengen, zoals op de DDAFF conferentie.”

Van Ledden is van mening dat het bedrijfsleven daarnaast ook gebaat is bij meer fieldlabs. “Dat zijn bij uitstek de plekken waar de nieuwste ontwikkelingen in praktijk kunnen worden gebracht. En dan heb ik het niet alleen over hightech apparatuur; fieldlabs dienen ook als vraagbaak waar de sector terecht kan met al hun vragen en problemen.”

Alliantie Datadriven Agrifood Future

Het eerste gedeelte van DDAF was voor Nederlandse deelnemers, maar vanaf acht uur ’s avonds ging het internationale gedeelte van start. Belangrijk, want het uitwisselen en toepassen van data in de agrifoodsector stopt niet bij de provincie- of landsgrens, aldus Lemkes-Straver. “We zijn bezig met vraagstukken die over de hele wereld spelen. Je kunt wel steeds zelf het wiel willen uitvinden, maar het is veel belangrijker dat we leren van vergelijkbare regio’s.”

Volgens Mikkers is internationale samenwerking onmisbaar als Nederland de huidige positie in de voedselketen wil behouden. “Als ik kijk naar wat onze agrariërs en voedingsbedrijven doen, lopen we op een aantal aspecten best voor. Maar, we moeten ons niet blind staren, omdat we het nu zo goed doen. Data is een internationale taal waar we alleen als we samenwerken, optimaal gebruik van kunnen maken.”

U kunt zowel het nationale als het internationale gedeelte van de conferentie terugkijken via deze link.

Luister ook de podcast "De club van 30", waarin Topondernemers Frits van Eerd, Simone Koekkoek en Stijn Markusse in gesprek gaan over data.

De  conferentie Data Driven Agrifood Future is onderdeel van de DataweekNL en een initiatief van de provincie Noord-Brabant, gemeente Den Bosch, de Jheronimus Academy of Data Science, Technische Universiteit Eindhoven, FME, AgriFood Capital en DDAFF Alliance.

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen